secim

Seçim ilgili terimleri 

Seçim yasakları

Seçim sırasında, kanunen yapılması yasaklanan fiil ve işlemler.

Seçim suçları

Seçimlerin kanunlara uygun bir şekilde yapılmasını engelleyici suçlar. Hileli faaliyetler, cebir ve şiddet kullanılması, tehdit, kurulların yasaklarına aykırı hareket, görevlilerin görevi kötüye kullanmaları vs.

Seçmen

Seçime, oy vermek suretiyle iştirak eden veya seçme hakkına sahip olan kimse. Seçmen olabilmek için, yaş sınırının altında olmamak ve kanunen yasaklı bulunmamak lazımdır.

Seçim ehliyeti

Seçmek ve seçilmek ehliyeti, hakkı olup, seçimin cinsine göre kanun ve nizamnamelerle hususi hükümlere bağlanmıştır.

Ön seçim

Siyasi partilerin gerek meclis adayları, gerekse mahalli idare adaylarını tespit ettikleri seçim.

Ara seçim

Boşalan milletvekilliği, belediye başkanlığı ve muhtarlık vs. için, normal dönemler arasında yapılan seçim.

Kısmi seçim

Cumhuriyet senatosu veya meclisin münavebeyle, nöbetleşerek yenilenen bir bölümü için yapılan seçim.

Mahalli (Yerel) seçim

Yerel idare yöneticisi; belediye başkanı, belediye meclisi, il genel meclisi üyeleri, muhtar ve ihtiyar heyeti üyeleri için yapılan seçimdir.

Genel seçim

Bir ülke parlamentosunun yenilenmesi, dolayısıyla gerektiğinde iktidarın değişmesini sağlıyan seçimdir.

Seçim devresi

Seçim dönemi. Herhangi bir görev veya hizmet için seçilen kimselerin veya bu kimselerin meydana getirdiği meclis veya heyetlerin, vazifelerinin devam edeceği belli müddet. Türkiye'de genel ve yerel seçimler 4 (dört) yılda bir yapılır.

Seçim giderleri

Seçimlerle ilgili işler için gereken araç, gereç ve personel giderlerinin tamamı.

Seçim dairesi (çevresi)

Milletvekili, belediye ve il genel meclisi üyelerinin seçildikleri bölge, çevre. Türkiye'de her il bir seçim çevresidir.

Seçim bölgesi

Seçim bakımından her muhtarlığa bağlı bulunan bölge. Mahalle ve köyler birer seçim bölgesidir.

Seçim kurulları

Seçim işlerini yürüten kurullardır. Merkezde Yüksek Seçim Kurulu, her ilde İl Seçim Kurulu, her ilçede İlçe Seçim Kurulu, her sandık bölgesinde ise bir Sandık Seçim Kurulu bulunur.

Seçim sandığı

Seçimlerde kullanılan oyların atılmış olduğu ağzı kapalı-mühürlü sandık.

Seçimin yenilenmesi

Kanun ve yasaklara aykırı olarak, kurallar çiğnenerek yapılan bir seçimin, sakatlık yüzünden iptaliyle yeniden yapılması.

Seçim mazbatası

Seçim sonucunda, seçilen kimselere, seçilmekle kazandıkları sıfatın geçerli olduğunu gösteren ve bir sureti kendilerine verilen belge.

Seçim tutanağı

Seçim sonuçlarının resmen tespit edilerek, imzalandığı tutanak.

Seçimin kullanma alanları çok çeşitlidir. Parlamento üyeleri seçimi, il genel meclisi üyeleri, belediye başkan ve meclis üyeleri, mahalli ve köy muhtar - idare heyetlerinin seçimi, siyasi partiler, dernekler, meslek kuruluşları, sendikalar, bazı yargı organları vs. seçimleri. Bu seçimlerin bazısı anayasada vardır. Üniversite yönetimi ve meslek odaları seçimi, kendi üyeleri arasında yapılır. Yargı organlarının seçim usulleri daha değişiktir.

Seçilenlerin bazısı kamu görevlisi veya memur statüsündedir. Bazıları ise (şirket, dernek idarecileri) özel hukuka tabidir.

Tek dereceli veya çok dereceli seçim: Tek dereceli seçimde, seçmen doğrudan doğruya yöneticilik için aday olanlara oyunu kullanır. Çok dereceli seçimde ise, seçmen, yöneticileri tayin veya seçecek olan temsilci seçmeni seçer. Tek dereceli seçim demokrasiye en uygun seçimdir. Vasıtalı, yani çok dereceli seçim, kamuoyunu dengelemek ve daha seçkin kimselerin seçilmesi gibi faydalar sağlarsa da; mahalli ve siyasi imtiyazlı bir zümrenin seçilmesine imkân verir. Bu yüzden demokrasiye pek uygun değildir.

Seçim sistemleri:

1. Çoğunluk sistemi,

2. Nispi temsil sistemi,

3. Baraj sistemi.